W świetle nowego ustawodawstwa dotyczącego gospodarki odpadami komunalnymi, znacznie zwiększyły się obowiązki gmin w tym zakresie. Obecnie gmina odpowiada zarówno za odbiór odpadów od właścicieli nieruchomości, jak i za funkcjonowanie całego systemu gospodarowania odpadami.
Całe terytorium kraju zostało w tym obszarze podzielone na regiony, w każdym z nich zaś powołano do istnienia Regionalne Instalacje Przetwarzania Odpadów Komunalnych (RIPOK). Gminy położone w obrębie danego regionu mają obowiązek współpracy z RIPOK, zabronione jest bowiem wywożenie odpadów poza konkretny region. Przepisy ściśle określają też wymagania, jakie musi spełnić tego rodzaju instalacja regionalna i tryb jej powoływania. RIPOK może być inwestycją jednej gminy bądź też powstać jako efekt współpracy kilku gmin. Tak więc na najniższym szczeblu samorządu zapada decyzja co do wyboru podmiotu, który będzie budował lub eksploatował RIPOK. Oczywiście gminy mają z kolei prawo do rygorystycznego egzekwowania zawartych w umowach postanowień i do wymierzania kar umownych w przypadku niewywiązywania się z nich drugiej strony umowy.
Celem wszystkich dokonanych przez nowe ustawodawstwo zmian było z jednej strony dostosowanie polskich przepisów do wymogów Unii Europejskiej, z drugiej ujednolicenie całego systemu, wprowadzenie możliwości selektywnej zbiórki odpadów, jak również zrobienie porządku z tak zwanymi dzikimi wysypiskami śmieci. Chociaż jeśli chodzi o ostatni punkt, to niestety, nie wszystkie gminy wywiązują się należycie ze swoich obowiązków, co można zauważyć w wielu miejscach.